جوانی بهترین و حساس ترین دوره عمر انسان به حساب می آید. در همین دوره است که انسان می تواند سرنوشت خویش را رقم بزند و افق آینده خود را روشن و درخشان و یا آن را تیره و تار سازد. در واقع قالب وجودی انسان در این دوره شکل می گیرد و آینده او هم بر همین اساس رقم می خورد.

مقدمه:

دوران نوجوانی یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی در رشد و تکامل جسمی، روانی و اجتماعی فرد می‌باشد، نوجوانی، برهه حساس زندگی انسان و مهم‌ترین ویژگی این دوران، سرنوشت ساز بودن آن است.

مهم‌ترین مسئله نوجوانان، بلوغ و به دنبال آن ایجاد دگرگونی در اخلاق فردی و اجتماعی آنان در خانواده، مدرسه و اجتماع است.

خود بزرگ بینی و رفتار‌‌های بزرگ منشانه، از مهم‌ترین ویژگی‌های سن بلوغ و دوره نوجوانی است.

همچنین نوجوانان در این سن از قالب کودکی خارج می‌شوند و جنبه اجتماعی آنان تقویت می‌شود.

چگونگی برخورد با نوجوانان، مسئله‌ای بسیار حساس و مهم است؛ زیرا هرگونه برخورد نامناسب با آنان، می‌تواند آثار ناگواری برای آن‌ها، خانواده و جامعه به همراه داشته باشد.

تعریف نوجوان:

نوجوان شخصی است که از لحاظ جسمانی کامل شده، بلوغ جنسی آن به مرحله تکامل رسیده و از لحاظ عاطفی اخلاقی و اجتماعی باثبات شده، خود را مستعد و آماده ورود به دنیای جوانی و مراحل بالاتر زندگی حقیقی انسان می کند.

تعریف نوجوان سالم:

نوجوان سالم فردی هست که نسبت به محیط اطراف خود آگاه شده و هوشیارانه زندگی شخصی خود را مدیریت می کند و نسبت به مسائل اجتماعی و اخلاقی پایبند و نسبت به تعهدات خود در قبال خانواده بیشتراحساس مسئولیت می کند. و سلامتی روحی و جسمی خود را همیشه در نظر دارد.

تحقیق در مورد نوجوان سالم

دوره نوجوانی :

نوجوانی، مرحلهٔ‌گذار رشد فیزیکی و روانی انسان است که میان کودکی و جوانی روی می‌دهد. این گذار، تغییرات زیستی (بلوغ جنسی)، اجتماعی، و روانشناختی را در بر می‌گیرد، هرچند که از میان این‌ها تنها تغییرات زیستی و روانشناختی را می‌توان به آسانی اندازه‌گیری کرد.

دوره نوجوانی، از ابتدای سن بلوغ؛ یعنی 15 سالگی در پسران و 9 سالگی در دختران تا 18 سالگی است.

در بسیاری از پژوهش‌ها نوجوانی را به سه دوره تقسیم می‌کنند:

نوجوانی اولیه (۱۲–۱۴سالگی)، اواسط نوجوانی (۱۴–۱۶سالگی) و اواخر نوجوانی (۱۶–۱۹سالگی).

نظرپیامبر(ص) درباره دوره های زندگی:

هفت سال اول زندگی

فرزند در هفت سال اول به سبب ناتوانی جسم و نارسایی فکر مورد عطوفت و ترحم والدین است و والدین از روی رحمت به خواسته ای او عمل می کنند،لذا کودک بر پدر و مادر آقایی می کند .

هفت سال دوم زندگی

در هفت سال دوم به سبب اینکه به اندازه ای نیرومند شده مانند گذشته مورد ترحم نیست و وظایف خود را در قالب دستور از پدر و مادر می گیرد .

هفت سال سوم زندگی

در هفت سال سوم که دوره بلوغ و جوانی است دوره ای دارای ارزش های والااست.

پیامبر اکرم با دادن نسبت وزارت به جوانان در حقیقت چنین نکته ای را مورد اهمیت قرار می دهد:

اول اینکه جوان دارای ارزش است و باید مورد احترام و تکریم قرار گیرد.

دوم اینکه طلب شخصیت با کسب عزت یعنی ارزشیابی انسان در مورد خودش که با مفهوم هویت در ارتباط است ارتباط مستقیم دارد و ضعف و قوت خصوصیات شخصیتی هر فرد با میزان موفقیت وی در کسب عزت نفس در ارتباط است.

هویت یابی نوجوان سالم و ناسالم:

1ـ موفق در اجتماعى شدن:

جوانى که از نظر جسمى سالم است و از نظر تربیتى، از رهنمودهاى سالم مربیان و والدین بهره گرفته، به آسانى خود را با جامعه تطبیق مى دهد و اجتماعى مى شود.

2ـ ناموفق در اجتماعى شدن:

بر خلاف مورد قبل جوانى که از نظر جسمانى ناقص است و یا تحت تربیت صحیح قرار نگرفته بعضاً تا آخر عمر در سازگارى با محیط موفق نمى شود و این قبیل جوانان بعضى راه انزواطلبى را در پیش مى گیرند و عمر خود را این گونه سپرى مى کنند; بعضى دست به طغیان و عصیان مى زنند و مرتکب جرایم وجنایاتى مى شوند; و بعضى بر اثر فشارهاى شدید، ناکامى ها و شکست هاى روحى، خود را مى بازند و یا اقدام به خودکشى مى کنند. تعداد زیادى از کارهاى غیرعادى نوجوانان ممکن است به دلیل سرـ درگمى نقش باشد;مثل فرار از خانه و مدرسه،ترک شغل وبیرون ازخانه به سربردن.

خصایص اجتماعى دوره نوجوانى

گرایش به انس و الفت با دیگران;
کاسته شدن تسلّط خانواده بر نوجوان و تلاش نوجوان براى تثبیت موقعیت خود و جلب اعتراف اطرافیان و پذیرش این واقعیت;

تحقیق در مورد نوجوان سالم

بینش اجتماعى :

بینش اجتماعى در مرحله نوجوانى که موجب درک روابط موجود بین خود و دیگران مى شود و منجر به دریافت بصیرتى خاص در آثار و اعمال متقابل رابطه نوجوان و مردم مى گردد;

سرکشى و تمرّد :

سرکشى و تمرّد علیه فشار موجود در خانواده که ناشى از احساس فردیت و استقلال طلبى اوست;

احساس تمسخر نسبت به محیط واقعى زندگى که ناشى از آرمان گرایى نوجوانان مى باشد;

رقابت با دوستان و هم سالان :

رقابت با دوستان و هم سالان در صحنه هاى زندگى که ناشى از احساس اثبات موقعیت اجتماعى و خودنمایى نوجوان است;

پاى بندى نوجوان به عقاید و افکار خود در مقابل معیارهاى والدین و فرهنگ و محیط زندگى;
آمادگى براى ایفاى نقش زن و مرد;

تقلید و تبعیت :

تقلید و تبعیت از نمونه ها و سرمشق هاى زندگى به جاى تبعیت از قواعد و مقررات اخلاقى مثل تقلید از فوتبالیست ها;

کاهش وابستگى نوجوان و رشد روحیه استقلال طلبى در نوجوان.

تغییرات شناختى – مذهبی

در نوجوانى شاهد تغییرات و تحولات زیادى از جمله تغییرات شناختى هستیم. از این رو شکل گیرى دین و مذهب در نوجوان چند دوره را طى مى کند:

تحقیق در مورد نوجوان سالم

1. دوره بیدارى دینى:

در این دوره، نوجوان علاقه مند است مثل والدین خود، آداب و مراسم دینى را انجام دهد. همین اعمال موجب افزایش رغبت دینى در او مى شود. از این رو، شایسته است اماکن عبادى داراى جاذبه باشد تا نوجوان را جذب کند.

2. دوره تردید دینى:

در این دوره، او به انتقاد مفاهیم دینى مى پردازد و سؤالاتى به ظاهر کفرآمیز مطرح مى کند; اگر خدا نباشد چه مى شود، چرا خدا دیده نمى شود؟ او مراسم مذهبى را مورد انتقاد قرار مى دهد، بدون این که آن ها را مردود بشمارد.

3. دوره بازسازى دینى:

نوجوان احساس مى کند که به حقایق دینى تازه اى نیاز دارد، اما متفاوت از آنچه والدینش بدان معتقد بودند. براى این منظور، ممکن است به گروه هاى دینى خاص گرایش پیدا کند. در این جا نقش محیط و اولیا و مربیان روشن مى شود و باید زمینه سالم را براى او فراهم کنند.

نوجوانى که در دوره تردید دینى به سر مى برد و مى خواهد زیربناى دین خود را با عقل و استدلال بسازد، نیاز شدیدى به کمک اولیا و مربیان دارد. فقدان ارشاد آن ها یا ارشاد با شیوه غلط موجب مى شود نوجوان راه خطا در پیش مى گیرد. البته در این زمینه، نباید از نقش محیط و دوستان غفلت کرد.

ویژگی های جوان شاسیته بر اساس آیات الهی

با مرور آیات شریف قرآن کریم می توان موارد زیر را به عنوان مهم ترین ویژگی های یک جوان شایسته عنوان نمود:

1- داشتن ایمان و دوری از شرک:

قرآن کریم می فرماید: ای کسانی که ایمان آوردید به خدا و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده ایمان بیاورید.

2- عدالت طلبی و حمایت از مظلومان:

از آن جا که جوان هنوز در نابرابری های محیط غرق نشده و به آن خو نگرفته و آلوده نشده است صفت عدالت طلبی و حمایت از مظلومان در او بیشتر تجلی دارد. قرآن کریم در این باره به جوانان عدالت طلب و حامی مظلوم حضرت موسی(ع) اشاره می کند.

3- کوشش و تلاش:

دوره جوانی زمان تلاش، کوشش و نشاط است.

4- حق پذیری:

جوانان زودتر به حقایق دل می بندد و در عمل نیز بی باک و جسور اند و اگر چیزی را حق ببیند در تثبیت آن مقاومت می کند .قرآن کریم برخی از جوانان اصحاب کهف را چنین می داند و می فرماید: ‌ما داستان آنان را به حق برای تو بازگو می کنیم، آنان جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما برهدایت شان افزودیم.

5-شهامت و شجاعت: ‌

از دیگر ویژگی های یک جوان شایسته از نگاه قرآن داشتن شهامت و شجاعت است .

6- عفت و پاکدامنی:

‌از دیگر ویژگی ها ی یک جوان می توان به عفت و پاکدامنی اشاره کرد .

7- پرهیز از افراط و تفریط:

پرهیز از افراط و تفریط و رعایت اعتدال از دیگر ویژگی های یک جوان شایسته است .امام موسی کاظم(ع) در این باره می فرماید:‌بهترین کارها معتدل ترین و میانه ترین آن هاست.جوانان در این مقطع از سن باید احساسات و شور جوانی را در خویش کنترل و هدایت کنند و از افراط و تفریط در امور بپرهیزند.

8- خوش اخلاقی و تواضع در برابر مردم:

لقمان حکیم به فرزند جوانش سفارش می کند:پسرم با بی اعتنایی از مردم روی بر مگردان و مغرورانه بر زمین را نرو که خدادند هیچ متکبر و مغروری را دوست ندارد.

9- عبادت و امر به معروف و نهی از منکر:

یک جوان شایسته باید در اقامه ی نماز بکوشد و مردم را از منکرات و زشتی ها نهی و به خوبی ها دعوت کند و در برابر سختی ها و مشکلات صبور باشد.

10- نیکی به پدر و مادر:

از ویژگی های یک جوان شایسته، نیکی به پدر و مادر است.خداوند می فرماید: به پدر و مادر خود نیکی کنید همچنین به خویشاندان و یتیمان و مسکینان و همسایه نزدیک و.

تحقیق در مورد نوجوان سالم

11- یادآوری معاد و روز قیامت:

یک جوان شایسته از نظر قرآن هیچ گاه یاد مرگ و روز قیامت و حساب و کتاب اعمال آخرت را فراموش نمی کند.

12- اهتمام به ازدواج:

ازدواج یکی از محبوب ترین نهادها نزد خداوند و از سنت های پیامبر اسلام(ص) است که با آن می توان خود را تضمین کرد .جوان برای رشد خود نیازمند به آرامش روحی و فکری است و این آرامش می تواند در سایه ازدواج مهیا شود.

13- دوری از هوای نفس و شهوت:

بالاترین غریزه انسان غریزه شهوت است که اوج آن در دوران جوانی است و بزرگترین مانع رشد یک جوان شهوت و هوای نفس اوست. حضرت علی(ع) در این باره می فرماید:‌هر کس از شهواتش پیروی کند به تحقیق در هلاکت به نفسش کمک کرده است.

14- طلب شخصیت و عزت شخص:

جوانان در طلب شخصیت و کسب عزت نفس می باشند و مایلند هر چه زودتر شخصیتی ثابت و مستقل برای خود بسازد و موجبات رشد خود را فراهم نماید و صلاحیت های لازم را برای پذیرش در جامعه به دست آورد.

15- الگو یابی:

یکی از مهمترین ویژگی های شخصت انسان در دوران جوانی الگو یابی است که در راستای رشد و شکل گیری هویت شکل می گیرد. قرآن کریم پیامبر اسلام را بهترین شایسته ترین الگو معرفی می نماید.

ویژگی‌ها و صفات “نوجوان‌ سالم” از دیدگاه اجتماع

ایمان و اعتقاد به خدا:

نوجوان سالم هیچگاه نباید ایمان و اعتقاد به خدا را از یاد ببرد

تکریم و احترام به والدین و کسانی که سن‌ بالاتری دارند
اراده و کوشش برای رسیدن به موفقیت
برگزیدن دوست و رفیق مناسب
رعایت بهداشت فردی و اجتماعی
انجام تفریحات سالم
مسئولیت پذیری :

چنان که رسول گرامی اسلام( صل الله علیه و سلم) اسامه نوجوان را فرمانده سپاه کرد و وی را برای جنگ با رومیان فرستاد. او که فقط 18 سال داشت، توانست پس از چهل روز مبارزه، با پیروزی و با اسارت گرفتن عده‌ای از رومیان بازگردد و برگ زرینی در تاریخ اسلام از خود به جای گذارد.

تحقیق در مورد نوجوان سالم

نتیجه گیری :

اگر با دید دقیق تمام مراحل زندگی هر انسان را بررسی کنیم، می‌بینیم که نوجوانی یکی از سخت ترین، پر تلاطم‌ترین و پر فشارترین و در عین حال یکی از مراحل شیرین زندگی هر انسانی است، چرا که در این مرحله است که فرد برای اولین بار با مسائل و رفتار‌ها و فرضیه‌هایی در ذهن، آشنا می‌شود که شاید در هیچ یک از مراحل قبل و بعد از این دوره با آن‌ها آشنا نبوده است.

نوجوانی را سنی حساس در ایجاد و گسترش رفتار‌‌های مقابله‌ای و پاسخ به نیاز‌‌های محیطی می‌دانند. در این دوره، نوجوان به واسطه تغییرات سریع فیزیکی، روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و شناختی با انبوهی از مشکلات مغایر سلامت همراه است.

نوجوان برای این که بتواند خود و جایگاه خود را در جامعه و خانواده ثابت کند و برای خود نقش و پایگاهی داشته باشد ممکن است به رفتار‌های مخرب و پر خطر روی بیاورد.

نوجوانی یکی از دوران‌های مهم در ساخت و پایه ریزی شخصیت فرد محسوب می‌شود.

همچنین نوجوانی دوره رشدی مهمی است كه با فرايند شكل گيری هويت همراه است. در این دوره، نوجوان به دنبال اين است كه به سوال‌های متعدد ذهن خود پاسخ دهد، و از تمام چالش‌ها به سلامت عبور کرده و يك هويت يكپارچه برای خود شكل دهد.

عوامل اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی نقش مهمی در سوگیری رفتاری افراد به عهده دارند.

دقت و سنجش نسبت به رفتارهای پرخطر

یک نوجوان سالم باید تمام مسائل را با دقت سنجش کند و نسبت به عواقب کارهای خود با تامل بیشتری پیش برود .

باید نسبت به رفتارهای پرخطر هشیار باشد و از طریق رسانه و خانواده آگاهی و تسلط کاملی بر این مسائل داشته باشد تا در مواقع احساس این رفتارها از جانب شخص دیگر واکنش های متناسبی از خود نشان دهد.