آداب و رسوم مردم خراسان شمالی بجنورد در روز چهارشنبه سوری ، تحقیق در مورد آداب و رسوم مردم خراسان شمالی بجنورد در روز چهارشنبه سوری
در پژوهش حاضر سعی شده که تمامی استان های ایران از نظر آداب و رسوم و همچنین مراسم چهارشنبه سوری پوشش داده شود.
دانلود مقاله آماده همین تحقیق بصورت کامل
مقدمه:
یکی از آداب و رسوم کهن و قدیمی مردم ایران زمین، برگزاری جشن چهارشنبه سوری است.
چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز در آخرین سه شنبه سال خورشیدی با برافروختن آتش، پریدن از روی آن و مراسمی دیگر برگزار می شود.
چهارشنبه‌سوری رسم های مقدمه نوروز می‌باشد و مهمترین عنصرش آتش است و نامش هم از شعله‌های آتش برخاسته.
چرا که «سوری» به معنی سرخی است و هم از اینرو در بسیاری از نقاط «چهارشنبه سرخی» نامیده می‌شود.
جمع‌کردن هیزم، برپاکردن آتش، شادی‌های دسته‌جمعی و خواندن شعر
«زردی من از تو/ سرخی تو از من/ غم برو، شادی بیا/ محنت برو، روزی بیا»
نزدیک‌ترین تصویر از چهارشنبه آخر سال است که خاطره‌اش برای همه ما با چند جمله مشابه تعریف می‌شود.
مردم استان خراسان شمالی نیز مثل اکثر نقاط سراسر کشور، در روز چهارشنبه سوری رسم و رسوماتی دارند که بعضی از این رسوم و رسومات مختص این دیار بوده ودر بسیاری از خانواده ها هنوز هم اجرا می شود.
برافروختن آتش
در بجنورد، آخرين غروب سه‌شنبه شب چهارشنبه آخرسال، مقداري بته خشك در سه كپه پشت سر هم روي زمين قرار داده و آتش مي‌زدند و همه اهل خانه از كوچك و بزرگ از روي آتش پريده و اشعاري به زبان تركي زمزمه مي‌كردند:
«غم گيده، شادي گلده» (غم رفت، شادي آمد)
«محنت گيده، روزي گلده» (رنج ومحنت رفت، روزي و خوشي آمد)،
و يا خطاب به آتش مي‌گفتند:
ساريليقيم سنن(زردي من از تو) قرميزليقين منن(سرخي تو ازمن).
و همینطور مردم در غروب و شامگاه آخرین چهارشنبه سال با بر پا داشتن آتش و پریدن از روی آن این شعر را میخوانند:
- آتیل باتیل چارشنبه
- بختیم آچیل چارشنبه
- آخر چارشنبه که یاخن اولده
شب چهارشنبه آخر سال که نزدیک شد اشعاری دربین مردم خراسان شمالی مرسوم بود چون ؛
چله چخته بهار گلده خربزه و خیار گلده”
“چله‌رفت و بهار آمد،خربزه و خیار آمد”
تلنگر زنده شدن طبیعت و شادی آمدن عید نوروز را به مردم می دهد
همچنین یک هفته مانده به شب چهارشنبه‌سوری پسران نوجوان با جمع‌آوری تکه‌پارچه‌های نخی به وسیله آن یک توپ پارچه‌ای درست می‌کردند و اطرافش را با سیمی نازک می‌پیچیدند.
سپس آن را چند روزی داخل نفت قرار می‌دادند و در شب چهارشنبه‌سوری این توپ پارچه‌ای را می‌افروختند و دور سرشان می‌چرخاندند یا آن را به سمت بالا پرتاب می‌کردند و آتش‌بازی راه می‌انداختند.
خورد و خوراک چهارشنبه سوری و دیدار با بزرگ فامیل
پختن غذاهای متنوع و خوردن تخمه و آجیل سنتی شامل مغز تخم هندوانه و کدو و پسته و بادام و اعتقاد دارند که هر کس از این آجیل بخورد مهربان می شود و رفتار مناسبی با دیگران خواهد داشت.
در پایان شب همراه با نقل خاطرات و داستان‌های گذشته توسط بزرگان از جمله آداب و رسوم دیگرچهارشنبه سوری است.
پس از صرف شام، شادباش گفتن و سر زدن به خانه بزرگ فامیل همه به يكديگر عيد را تبريك مي‌گويند.
اسپند دود کردن
در بعضی خانه‌ها رسم بر این است که اسپندی دود کرده، در دو طرف در خانه می ریزند تا اهل خانه ازچشم حسود و بیگانه در امان باشد .
بوی اسفند و کندر، پاشیدن گلاب تمام دل خوشی های مردم آن زمان بود.
کوزه شکستن
در گذشته شهروندان بجنوردی در کوزه‌های دسته‌شکسته و لب‌پریده یک تکه زغال به نشانه سیاهی زمستان و یک سکه به عنوان صدقه می‌انداختند
اهل خانه آن را در چهارشنبه آخر سال دور سرخود چرخانده و هر يك مقداري آب دهان در كوزه انداخته و چند عدد سكه50 ديناري، يك ريالي و چند تكه زغال داخل كوزه مي‌ريختند و از پشت بام به طرف كوچه پرتاب مي‌كردند و مي‌گفتند؛
«سال نو، كوزه نو».
آجیل‌خوری
«در سال‌های نه چندان دور مردم در این شب به خانه بزرگ‌ترها می‌رفتند و با نشستن دور کرسی و خوردن تنقلات، آمدن بهار و سالی نو را جشن می‌گرفتند».
بعد از پایان پریدن از روی آتش و شکستن کوزه مرحله بعدی مراسم را برگزار می کردند.
این کار به «آجیل‌خوری» معروف و ترکیبی از انجیر، کشمش، خرما، توت خشک، فندق و پسته بود.
چله چخدی بهارگلده
«چله چخدی، بهارگلده / دنه دنه نارگلده»، یعنی؛
«چله رفت، بهار آمد / انار دانه دانه آمد»
از جمله آیینی بود که با بیرون شدن از چله کوچک و نزدیک شدن عید نوروز مردم برخی مناطق خراسان شمالی هر ساله این روز را جشن می‌گرفتند. آداب و رسوم مردم خراسان شمالی بجنورد در روز چهارشنبه سوری
خرید کالای تازه
«خرید کالاهای تازه از رسم‌های مردمی استان در شب چهارشنبه‌سوری است. مردم از گذشته بر این عقیده هستند که با ورود کالای تازه، کهنگی از خانه خارج و تازگی جایگزین آن می‌شود.»
پختن آش هفت رنگ
پختن آش گندم چهارشنبه‌سوری با مشارکت زنان همسایه یکی از مراسم مردم خراسان‌شمالی است.
هر یک از همسایگان هر اندازه که می‌تواند حبوبات مورد نیاز پخت آش را می‌آورد تا آش را بپزند.
در پختن این آش از هفت نوع مواد اولیه مانند:
سبزی، نخود، لوبیا، رشته، اسفناج، آب و نمک استفاده می‌شود.
هنگام پختن این آش هم بانوان شعر کرمانجی «چَلَه چو بهار هاد گِرمِه دَ نَه دَ نَه هاد» را می خوانند که معنی آن «زمستان رفت بهار آمد، آش دانه دانه آمد» است.
در دیگ این آش، یک منجوق آبی می‌انداختند و باور داشتند این منجوق نصیب هر کسی شد سال جدید، سال خوبی برایش باشد.
پختن غذای هفت رنگ
برخی از مردم خراسان شمالی هم در این شب غذای هفت رنگ می‌پزند یعنی غذایی که در داخل آن از هفت مواد مانند نخود، لوبیا، برنج استفاده شود(مانند قابلی)، آنها معتقدند که باید آخر هفته سال حتما غذایی پخته شود.
ملاقه‌زنی
ملاقه‌زنی هم از آیین‌های قدیمی ویژه شب چهارشنبه‌سوری در خراسان شمالی بود. در این مراسم نوجوانان با پوشاندن سر و صورت خود به در خانه‌ها می‌رفتند و با ملاقه در خانه‌ها را می‌زدند و با خواندن این شعر ترکی
«خَله خَله خَلتَمه به/ بُگُیجه گَلیَم یِمِرته به»،
یعنی، «خاله خاله دستمالم بده/ شب که میام تخم‌مرغ بده»
ملاقه را از لای در به داخل خانه می بردند و صاحبخانه با نیت کردن در درون ملاقه هر چه که می‌توانست از پول گرفته تا نخود، شیرینی و سنجد هدیه می‌داد.
فال‌گوش ایستادن
فال‌گوش ایستادن دختران دم‌بخت هم از رسم‌های ویژه شب چهارشنبه‌سوری در این استان بود.
در غروب چهارشنبه‌سوری، دختران در مسیرهای مختلف می‌ایستادند و به صورت مخفیانه صحبت‌ها را گوش می‌دادند.
اگر خبر خوبی می‌شنیدند تفسیر می‌کردند سال خوبی در پیش دارند و اگر خبر بدی می‌شنیدند تفسیر منفی می‌کردند.
به همین دلیل مردم استان سعی می‌کردند در این شب حرف‌های امیدبخش بزنند تا خدای ناکرده کسی حرف بد نشنود.
شال‌اندازی و کیسه‌انداختن
شال‌اندازی هم از رسم‌هایی بوده که بیشتر از سوی نوجوانان و جوانان انجام می‌شد.
در این مراسم آنان سر و صورت خود را زیر چادر و دستمال پنهان می‌کردند و با خواندن ترانه‌های محلی به روی پشت‌بام‌های آشنایان و همسایگان می‌رفتند و از روزنه پشت‌بام که بیشتر مواقع روزنه بخاری بوده شال را به درون خانه می‌انداختند و صاحبخانه هدیه‌ای در شال می‌گذاشت.
همچنین در روستاها جوانان کیسه‌ای با بند بلند از بالای سوراخ پشت‌بام همسایه‌ها به داخل خانه می‌انداختند و هدیه چهارشنبه‌سوری را از صاحبخانه طلب می‌کردند.
بخت گشایی دختران:
همچنین از دیگر نکات بارز در شب چهارشنبه‌سوری این است که این جشن به نوعی به زن‌ها به ویژه دختران دم‌بخت و از دم بخت گذشته مربوط می‌شود.
در این شب مادران، دختران دم‌بخت را به شکلی نمادین با توپ و تشر از خانه بیرون می‌کردند یا به دنبال چیزی واهی می‌فرستادند تا در آن هنگامه‌ای غروب در خانه نمانند».
چهارشنبه‌سوئی
«چهارشنبه‌سوئی» از آیین‌های فرعی مربوط به چهارشنبه‌سوری در خراسان شمالی بود. مردم در سحرگاه این روز برای آوردن آب به سرچشمه‌ها می‌رفتند.
خانه تکانی
خانه تکانی و نظافت و شست و شوی وسایل به‌عنوان یکی از سنت‌های نیکو و مشترک مردم این استان با سایر مناطق ایران است که در آستانه نوروز به مناسبت نو شدن سال برای نظم دهی،
نظافت و زینت محل زندگی و کوی و برزن انجام می‌شود و مردم استان بر این باورند که با خانه تکانی غبار و آلودگی‌ها را از خود و محل زندگیشان می زدایند و به استقبال پاکیزگی و نوشدن همراه با بهار طبیعت می‌روند. آداب و رسوم مردم خراسان شمالی بجنورد در روز چهارشنبه سوری
مطالب دیگر:
آداب و رسوم مردم خراسان در روز چهارشنبه سوری
آداب و رسوم مردم خراسان جنوبی در روز چهارشنبه سوری
آداب و رسوم مردم گلستان در روز چهارشنبه سوری
آداب و رسوم مردم مازندران در روز چهارشنبه سوری
آداب و رسوم مردم گیلان در روز چهارشنبه سوری
آداب و رسوم مردم کرمان در روز چهارشنبه سوری
آداب و رسوم مردم ایلام در روز چهارشنبه سوری
دیدگاه کاربران ...
جهت رفع سوالات و مشکلات خود از سیستم پشتیبانی سایت استفاده نمایید .
دیدگاه ارسال شده توسط شما ، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
دیدگاهی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.